آب انبار وکیل شیراز یکی دیگر از یادگارهای سلطان فرهیخته این دیار کریم خان زند است. این آب انبار تا چند سال پیش مورد استفاده عموم قرار داشت اما پس از رشد و توسعه خدمات شهری در استان فارس کارایی خود را از دست داد. اکنون که شهر شیراز لوله کشی شده و مردم از آب تصفیه شده استفاده می کنند،
این بنای تاریخی با بیش از دو قرن عمر، هم اکنون به موزه تبدیل شده است. اگر در راه شیراز هستید و اطلاعاتی از این اثر شگفت انگیز تاریخی ندارید، دریافت کننده این یادداشت دقیقاً خودتان هستید. چون این مکان مرموز یک مخزن یا موزه ساده و تکراری نیست پس دقایقی صبور باشید تا دست پر از دیار شاعران و عارفان برگردید...
موزه آب انبار وکیل شیراز
پس از رها شدن این بنا و از دست دادن کارکرد واقعی خود، کم کم به یک اثر تاریخی تبدیل شد. در سال 1395 هجری شمسی سازمان میراث فرهنگی این بنا را به موزه آب انبار وکیل شیراز تبدیل کرد. موضوع تخصصی که این موزه در آن فعالیت می کند، معرفی تاریخچه فرآیند تامین و تصفیه آب شهری است. در این موزه مجسمه های کوچک و ماکت هایی از تصفیه خانه های فاضلاب گذشته نیز به نمایش گذاشته شده است. در این موزه می توان قسمت کوچکی از تاریخ و تمدن فارس را در زمینه آب تامل کرد. این دیدگاه ها با مشارکت انجمن هنرهای تجسمی جمع آوری شده است.
آب انبار وکیل چیست؟
در گذشته معمولاً شهرهای با آب و هوای خشک و گرم در بهار و تابستان با چالش کم آبی و قحطی آب آشامیدنی مواجه بودند. برای حل این مشکل، معماران و مهندسان ایرانی طرحی برای ساخت آب انبار ارائه کردند. ذخیره آب که بیشتر به عنوان ذخیره آب شناخته می شود، مکانی برای ذخیره و ذخیره آب در فصول بارانی است. نه تنها در شیراز، بلکه در اصفهان، تهران و سایر شهرها و استان ها آب انبارهای زیادی وجود دارد.
معمولاً در شهرهای بزرگی مانند شیراز و اصفهان، هر منطقه از شهر دارای آبگیر خاصی بود. پس از روی کار آمدن کریم خان زند، یکی از مشکلات اساسی که مردم شیراز با آن دست و پنجه نرم می کردند، بحران کم آبی بود. به همین دلیل کریم خان ساخت چندین آب انبار و یک غسالخانه را در دستور کار دولت خود قرار داد.
شهر شیراز چندتا آب انبار داره؟
مهم ترین بنای آن در این منطقه، آب انبار وکیل شیراز است که در این یادداشت از زیمگ به آن پرداخته شده است. از دیگر آب انبارهایی که کریم خان در شیراز ساخته است می توان به آب انبار حافظیه و هفت تنان اشاره کرد. وی همچنین در نزدیکی مرکز سلطنت خود آب انبار دیگری ساخت که عمارت دیوانخانه شیراز است. کریم خان زند در زمان سلطنت خود از سال 1138 در مدت 5 سال مجموعاً چهار آب انبار ساخت که این چهار آب انبار بزرگ تقریباً آب مورد نیاز مردم شیراز و روستاییان حومه شیراز را تأمین می کرد.
علت معروف شدن آب انبار وکیل چیست؟
آب انبار وکیل فقط یک آب انبار نیست. این بنا دارای معماری دیدنی و بدیع و طراحی باشکوهی است. بسیاری از محققان و علاقمندان به طراحی، معماری و دکوراسیون از سراسر جهان برای دیدن این مجموعه تاریخی به شیراز می آیند. بنابراین در حال حاضر بیشتر از اینکه «این اثر آب انبار است» جالب توجه است، معماری و ساختمان آن پر رنگ است.
طراحی آب انبار وکیل به سبک صفویه
کارشناسان معماری و مهندسین سازه معتقدند که در ساخت آب انبار وکیل از سبک معماری دوره صفویه الگوبرداری شده است. اگرچه تغییرات جزئی در سبک معماری صفویه این مخزن را کمی متفاوت کرده است. در سقف این مخزن بادگیرهایی وجود دارد که وظیفه گردش هوا را بر عهده دارند. این هواده ها ماندگاری آب را افزایش می دهند و از پوسیدگی آب جلوگیری می کنند. جنس این بادگیرها آجر پخته شده است. خود این بادگیرها سوژه بسیار خوبی برای عکاسی هستند. بنابراین اگر به قصد عکاسی از بناهای تاریخی راهی شیراز شده اید یا فقط می خواهید عکسی خاطره انگیز بگیرید، از منظره زیبای این بادگیرها غافل نشوید.
آدرس دقیق آب انبار وکیل
اگر به دنبال آدرس آب انبار وکیل شیراز وارد زیمگ شده اید، خوشبختانه باید گفت که مسیر رسیدن به این جاذبه گردشگری سخت و آسان نیست. از خیابان لطف علی خان زند که وارد خیابان طالقانی می شوید، در ضلع شرقی ارگ کریم خان، جنب ورودی پارکینگ وکیل، تابلوهای مخزن آب وکیل را می بینید. در کنار خیابان تابلوهای راهنمای بسیاری برای گردشگران وجود دارد. پس اگر به روتر دسترسی ندارید اصلا نگران نباشید. پارکینگ عمومی در کنار ورودی این ساختمان وجود دارد. بنابراین لازم نیست به دنبال جای پارک باشید. ماشین خود را در پارکینگ رها کنید و چند ساعتی را در آب انبار وکیل به تماشای زیبایی های هنر و فرهنگ این سرزمین بگذرانید.
وسایل نقلیه عمومی به آب انبار وکیل
اگر با تور، قطار، هواپیما یا سایر وسایل حمل و نقل عمومی به شیراز سفر می کنید و قصد دارید بدون ماشین شخصی به شیراز سفر کنید، برای بازدید از این ساختمان و رفتن به خیابان طالقانی هم مترو و هم اتوبوس وجود دارد. در فاصله 300 متری آب انبار وکیل شیراز که خط یک متروی شیراز از آنجا می گذرد، ایستگاه مترو احداث شده است. بنابراین برای رسیدن به مخزن کافی است از هر نقطه از شیراز به یکی از ایستگاه های مترو بروید و در ایستگاه وکیل از مترو پیاده شوید. برای رفتن به آب انبار وکیل شیراز علاوه بر مترو از اتوبوس های شهری نیز استفاده می شود. تا ساعت 14:01 سه خط اتوبوس شماره 1، 2 و 78 از ایستگاه میدان شهدا عبور می کنند. اگر می خواهید با اتوبوس به این مکان برسید، باید در ایستگاه میدان شهدا پیاده شوید و چند دقیقه پیاده روی کنید.
بعد از 2 قرن می توان داخل آب انبار وکیل را دید
در گذشته تقریباً هیچ کس نمی توانست وارد مخزن شود. برای آوردن آب، مردم مجبور بودند از طناب و سطل استفاده کنند. مثل برداشتن آب از چاه. بنابراین تنها سازندگان و معماران این بنا نمای داخلی این بنا را دیده بودند. داخل این آب انبار تا چند سال پیش برای مردم شیراز راز بود! اخیراً توسط سازمان میراث فرهنگی یک راه پله سنگی در این مخزن ساخته شده است. حالا می توانید به راحتی با عبور از این راه پله وارد مخزن آب شوید و این سازه بسیار جذاب را از داخل مشاهده کنید.
نگاهی کوتاه به آب انبار وکیل شیراز
این مخزن به صورت دایره ای ساخته شده و در اطراف آن دریچه هایی برای انتقال آب تعبیه شده است. هر شیر به یک لوله یا یک کانال آب متصل است. طراحی کانال های آب به گونه ای است که آب چشمه ها، قنات ها و باران ها مستقیماً به مخزن هدایت می شود. این شیرها در ارتفاع شش متری از کف مخزن قرار دارند. مصالح به کار رفته در ساخت این کانال ها و کانال ها سنگ و آهک است. گل و لای و رسوبات موجود در آب انباشته شده در مخزن آب پس از مدتی به داخل محفظه جذب می شود و در واقع این سازه به صورت مقدماتی تصفیه خانه فاضلاب شهر نیز محسوب می شود.
ساعات بازدید آب انبار وکیل
موزه آب در حال حاضر از ساعت هشت صبح تا هشت شب به مدت 12 ساعت پذیرای گردشگران و بازدیدکنندگان است.
سخن آخر
آب انبار وکیل در شیراز یک بنای تاریخی با عمری نزدیک به 200 سال است. در دو قرن گذشته هیچ کس به جز سازندگان این بنا نتوانسته بود، درون این آب انبار قدم بگذارد. دیدن نمای درونی این مکان، برای هزاران نفر، یک راز و آرزوی دست نیافتنی بود. اما حالا این سازه تبدیل به یکی از مهم ترین مقصدهای گردشگران خارجی و داخلی شده است.
اگر تا کنون از این اثر ارزشمند تاریخی بازدید کردهاید، می توانید خاطرههایتان را از این تجربه جذاب، با ما به اشتراک بگذارید.
